Konflikty przyrodnicze – gdzie tkwi ich źródło?

     

   
    Dlaczego coraz częściej tematy przyrodnicze dzielą społeczeństwo? Zastanawiałeś się kiedyś z czego to wynika? Czy Ty sam nie jesteś odpowiedzialny za dolewanie oliwy do ognia? .

      Rozwój cywilizacji determinuje współczesne społeczeństwo do zainteresowania się przyrodą, a najbardziej terenami zbliżonymi do naturalnych środowisk. Coraz większe znaczenie w komunikacji oraz edukacji przyrodniczo-leśnej odgrywają media społecznościowe.  Dla przeciętnego człowieka bez wykształcenia przyrodniczego mogą być one źródłem nieporozumień, które mogą ulec trwałemu przekształceniu w mit. Istotą roli w komunikacji jest nie tylko usunięcie barier związanych z językiem i kulturą, ale również poczucie odpowiedzialności za treści służące wyłącznie w poszukiwaniu dobra.

 Postawa człowieka wobec przyrody

      Jednym z powodów konfliktów jest umiejscowienie człowieka w świecie. Jest wiele nurtów związanych z etyką ekologiczną, lecz skupimy się na dwóch głównych kierunkach. Wynikają one nie tylko z wychowania, ale głównie z kultury i historii naszego społeczeństwa.

      Etyka antropocentryczna - człowiek jako istota rozumna, odpowiedzialna, wyróżniająca się od świata zwierząt staję się nadrzędny wobec pozostałych stworzeń. Radykalna wersja tego poglądu przepisuje przyrodę, jako wartość służąca tylko i wyłącznie człowiekowi, jako źródło pracy, pożywienia (życia). Należy jednak zwrócić uwagę, że nurt ten zaleca ochronę przyrody, ale nie kosztem dobrobytu człowieka (Strumińska 2004, Wróblewski 2006).

      Etyka biocentryczna – zakłada, że człowiek jest częścią przyrody, więc powinien ją traktować za wspólnotę. Przyjmuje się, że człowiek powinien być składnikiem łańcuchu pokarmowego, który zaspakajać jedynie podstawowe i niezbędne wymagania życiowe. Gospodarka na terenach przyrodniczych powinna minimalizować cierpienie zwierząt oraz zniekształcanie środowiska. Skłonność do wyrzeczeń w imię dobra wobec wspólnoty ze wszystkimi składnikami przyrody (Strumińska 2004). 

      Etyka biocentryczna nie jest nowoczesnym spojrzeniem na relację człowiek – przyroda. W przeszłości, w wierzeniach przedchrześcijańskich, przyroda ogrywała znaczącą rolę w życiu człowieka. Doskonałym przykładem może być wiara Jaćwingów (plemienia pruskiego zamieszkująca niegdyś głównie obecną Suwalszczyznę) oparta na siłach przyrody. Wierzono, że bóstwa oraz przodkowie są obecni w postaci drzew, zwierząt itd., dlatego przykładano ogromny szacunek do przyrody, gdyż obawiano się konsekwencji.

BRAK PODSTAWOWEJ WIEDZY UMOŻLIWIAJĄCEJ ZROZUMIENIE ZJAWISK PRZYRODNICZYCH

      Kiedy ostatnio spacerowałeś po lesie, po łące, w parku narodowym? Jak często uczęszczasz na wydarzenia przyrodnicze organizowane przez Lasy Państwowe, parki narodowe lub inne instytucje? Ile razy wyrażałeś głośno swoją opinię na temat konfliktu przyrodniczego, nigdy nie odwiedzając tego terenu?
     Żyjemy w społeczeństwie, które interesuje się aspektami przyrodniczymi, co jest niewątpliwie zaletą. Jednak problemem jest poczucie dużej wiedzy w tym zakresie, co jest częstym źródłem nieporozumień. Podobne zjawisko jest zauważalne w innych dziedzinach nauki: każdy jest lekarzem, mechanikiem itd. Jest to niestety bariera, z którą borykają się instytucje zajmujące się edukacją przyrodniczo-leśną. 

      Centralizacja życia w miastach jest powodem zmniejszenia kontaktu z przyrodą, co bezpośrednio ma związek z obserwacją oraz zrozumieniem wielu aspektów przyrodniczych. Wciąż duża część społeczeństwa uważa, że lasów w Polsce ubywa, leśnicy nadmiernie eksploatują nasze lasy, kleszcze spadające z drzew, niewielką znajomością roślin jadalnych, chronionych oraz znaczenia gospodarki łowieckiej. Często wystarczy fake news, zdjęcie nieznanego pochodzenia zabitego zwierzęcia, aby rozpoczął się konflikt między internautami.

Wąskie spojrzenie na dany konflikt przyrodniczy

    Przygotowałem małe doświadczenie, które ukażę ten aspekt w praktyce. Wyobraź sobie, że mieszkasz na stałe w pięknej puszczy, gdzie populacja żubra wzrosła do takiego poziomu, że zaczęła powodować szkody wśród mieszkańców. Szkody mają nie tylko rolnicy i leśnicy, ale również Ty oraz Twoi sąsiedzi. Pojedyncze samce podchodzą coraz bliżej terenów zagospodarowanych. 

      Czy pomyślałeś choć raz o lokalnej społeczności? To ich skarb, wynikający z wielu wyrzeczeń. Dlaczego mieszkańcy mają być poszkodowani finansowo z tego powodu? Obecność gatunków chronionych i terenów przyrodniczo cennych powinna pozytywnie wpływać na dobrobyt mieszkańców. Nie powinno się narzucać decyzji związanych z rozwojem regionu, bez zaproponowania godnych rozwiązań dla lokalnej społeczności.

      Pamiętaj, aby nie tylko sprawdzać źródła informacji dotyczących zagadnień przyrodniczych, ale również  z organizowanej edukacji przyrodniczo-leśnej zarówno nieformalnej (jak programy w telewizji, sprawdzone social media) oraz stacjonarnej (zajęcia oraz wydarzenia). Częste wypady do lasu lub nad jezioro, a nawet spacery wśród miejskiej zieleni skutkują lepszym zrozumieniem zjawisk zachodzących w przyrodzie poprzez własne obserwacje i doświadczenia. Pomiędzy konfliktami związanymi z poglądami dotyczącymi umiejscowienia człowieka w świecie, należy poszukiwać złotego środka. Lokalna społeczność nie może być ofiarą konfliktu pomiędzy gospodarowaniem, a ochroną przyrody.